Dự thảo Luật Viễn thông (sửa đổi): Tâm điểm OTT, Cloud, Data Center

Những vấn đề mới được bổ sung trong Dự thảo Luật Viễn thông (sửa đổi) như dịch vụ nhắn tin, gọi miễn phí (OTT), điện toán đám mây (Cloud), trung tâm dữ liệu (Data Center) đang trở thành tâm điểm và nhận được sự quan tâm lớn từ nhiều tổ chức, hiệp hội và nhà đầu tư nước ngoài…

Tại hội thảo lấy ý kiến của các doanh nghiệp trong và ngoài nước về Dự thảo Luật Viễn thông (sửa đổi) tổ chức mới đây, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), cho biết Dự thảo Luật Viễn thông (sửa đổi) dự kiến sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến vào kỳ họp thứ 5 năm 2023. Do vậy, đây là thời điểm thích hợp để đại diện các tổ chức, hiệp hội, doanh nghiệp, đơn vị liên quan kiến nghị, góp ý, để cơ quan soạn thảo, thẩm tra tiếp thu, chỉnh lý.

SỨC HÚT TỪ OTT, CLOUD, DATA CENTER

Hầu hết các ý kiến đến từ các tổ chức, hiệp hội, liên minh đại diện cho các doanh nghiệp nước ngoài, đặc biệt là Hoa Kỳ – nơi hội tụ các “ông lớn” Big Tech – đều bày tỏ mối quan tâm với các lĩnh vực mới được đưa vào dự thảo Luật gồm OTT, điện toán đám mây (Cloud), trung tâm dữ liệu (Data Center) hay dịch vụ Internet vệ tinh.

Đại diện của nhiều hiệp hội cũng bày tỏ lo ngại về dự luật này mở rộng phạm vi áp dụng để điều chỉnh cả các dịch vụ không phải là dịch vụ viễn thông như OTT, Cloud, Data Center, Internet vệ tinh, cũng như một số quy định như đặt văn phòng đại diện, thỏa thuận thương mại, tỷ lệ vốn đầu tư… đối với những lĩnh vực mới được đưa ra trong dự thảo. Thậm chí, nhiều đại diện cho rằng với dịch vụ miễn phí như OTT thì không nên “quản”.

“Để hoàn thiện dự thảo Luật Viễn thông (sửa đổi), Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đã thực hiện khảo sát một số địa phương, doanh nghiệp và nhận thấy còn có những nội dung cần chỉnh sửa, bổ sung. Cụ thể là việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật; chia sẻ hạ tầng viễn thông giữa các doanh nghiệp với nhau; thực hiện viễn thông công ích; xây dựng hạ tầng viễn thông dọc biên giới; quản lý dịch vụ OTT, dịch vụ điện toán đám mây, trung tâm dữ liệu…”

Bà Đào Thị Nga, đại diện Liên minh Internet châu Á (AIC), cho rằng dự thảo Luật Viễn thông (sửa đổi) đã được mở rộng đáng kể về phạm vi quản lý bao gồm cả các ngành không phải là dịch vụ viễn thông, đặt thêm gánh nặng pháp lý cho doanh nghiệp và khiến lợi ích tiềm năng của nền kinh tế số gặp rủi ro bởi những tác động tiêu cực ngoài ý muốn.

Cụ thể, theo quan điểm của AIC, các dịch vụ OTT, Cloud, Data Center không phải là dịch vụ viễn thông và không nên được đưa vào phạm vi điều chỉnh của luật này vì việc cung cấp các dịch vụ OTT phụ thuộc hoàn toàn vào kết nối Internet – là dịch vụ viễn thông được cung cấp bởi các doanh nghiệp viễn thông.

Dịch vụ OTT hoạt động trên nền tảng Internet mở và không hạn chế, phần lớn không thu phí, trong khi đó dịch vụ viễn thông sử dụng các tài nguyên viễn thông như tần số (là tài nguyên hữu hạn) và kho số viễn thông để cung cấp dịch vụ. Hay các dịch vụ điện toán đám mây và trung tâm dữ liệu theo AIC cũng “không phải là dịch vụ viễn thông và có sự khác biệt lớn về các sản phẩm và dịch vụ được cung cấp”.

Ông Vũ Tú Thành, Phó giám đốc điều hành Hội đồng Doanh nghiệp Hoa Kỳ – ASEAN (USABC) cho rằng các quy định hiện nay trong Dự thảo sẽ tạo nên những rào cản đối với đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực điện toán đám mây và dịch vụ trung tâm dữ liệu – hai lĩnh vực vô cùng quan trọng đối với sự phát triển của một nền kinh tế số. Sự phát triển của hai loại hình dịch vụ này rất cần huy động mọi nguồn lực bao gồm cả vốn và và công nghệ từ mọi thành phần kinh tế, trong đó đặc biệt là từ khu vực đầu tư nước ngoài.

Theo ông Vũ Tú Thành, việc quản lý các dịch vụ này như các dịch vụ viễn thông với những hạn chế về vốn góp của nhà đầu tư nước ngoài, qui định về cấp phép như đối với dịch vụ viễn thông, hoặc buộc các doanh nghiệp nước ngoài phải ký kết hợp đồng thương mại với doanh nghiệp viễn thông trong nước, có thể gây ra những quan ngại lớn đối với các nhà đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực này.

Đại diện USABC cho rằng dịch vụ điện toán đám mây và dịch vụ trung tâm dữ liệu đều không phải là dịch vụ viễn thông, nhưng không hiểu vì sao các dịch vụ này lại được đưa vào phạm vi điều chỉnh của Luật Viễn thông (sửa đổi) và quản lý như các dịch vụ viễn thông.

Đại diện của nhiều hiệp hội, tổ chức cũng cho rằng trong pháp luật về đầu tư và doanh nghiệp hiện không có quy định nào về việc dịch vụ điện toán đám mây là một hoạt động kinh doanh có điều kiện. Các cam kết quốc tế của Việt Nam cũng không có bất kỳ hạn chế nào đối với dịch vụ này. Tuy nhiên, dự thảo Luật lại đang áp đặt một số điều kiện như dịch vụ này phải được cấp giấy phép viễn thông hay hạn chế sở hữu đầu tư nước ngoài, hay phải lập văn phòng đại diện đối với những dịch vụ điện toán đám mây xuyên biên giới.

LỰA CHỌN CUỐI CÙNG VẪN LÀ LỢI ÍCH QUỐC GIA

Trước hàng loạt thắc mắc, phân trần của đại diện nhiều tổ chức, hiệp hội liên quan đến các quy định trong lĩnh vực Cloud, Data Center, OTT… trong dự thảo, ông Trần Thế Phương, Phó trưởng phòng Phòng Chính sách, Cục Viễn thông (Bộ Thông tin và Truyền thông) – đơn vị xây dựng dự thảo luật), lý giải về điều kiện doanh dự thảo không có quy định nào về hạn chế vốn với trung tâm dữ liệu và điện toán đám mây, bởi quan điểm của Bộ Thông tin và Truyền thông là phát triển và không hạn chế vốn nước ngoài.

Nhiều quan điểm cho rằng châu Âu có quy định OTT là dịch vụ viễn thông nhưng lại không “quản” dịch vụ này, nhưng theo ông Phương, thực tế là họ có quản lý chứ “không có chuyện đưa vào luật lại không quản lý, không làm gì cả”.

“Dưới góc nhìn của doanh nghiệp, nhà đầu tư, chắc chắn việc mở rộng quy mô điều chỉnh của dự thảo Luật Viễn (sửa đổi) thông hiện nay sẽ tác động trực tiếp, tác động lớn hơn tới các doanh nghiệp gồm cả doanh nghiệp trong nước lẫn các tập đoàn nước ngoài cung cấp dịch vụ xuyên biên giới vào Việt Nam”.

Cục trưởng Cục Viễn thông Nguyễn Hồng Thắng cho rằng viễn thông truyền thống không thay đổi, nhưng viễn thông băng rộng kết hợp với các hệ thống để tạo ra các dịch vụ mới như Internet, Cloud, OTT thì có, do vậy cần phải thay đổi nhận thức và chấp nhận cái mới trên một nền cũ. Theo ông Thắng, OTT bản thân là dịch vụ thay thế hoặc có khả năng thay thế và nhiều tính năng hơn dịch vụ viễn thông truyền thống cơ bản, sẽ đến lúc người dùng không gọi điện, nhắn tin qua số điện thoại nữa mà chỉ dùng toàn bộ OTT. Viễn thông truyền thống lúc đó sẽ chỉ cung cấp data cho người dùng dịch vụ OTT, và Cloud cũng tương tự vậy.

Nguồn: Nội dung bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 13-2023 phát hành ngày 27-03-2023.